Học sinh lớp 11 sáng chế máy ấp trứng cua đinh
Chỉ vào vết sẹo ở tay phải, Khưu Dịch Tiến (học sinh lớp 11 trường THPT chuyên Vị Thanh, Hậu Giang) giải thích bị cua đinh cắn trong lần đầu thí nghiệm.
Mai Trí Công (trái) cùng thầy Huỳnh Sinh Lel và Khưu Dịch Tiến cùng nghiên cứu, hoàn thiện sản phẩm máy ấp trứng cua đinh. Ảnh: Truyền hình Hậu Giang.
Mất hơn một năm rưỡi mày mò nghiên cứu, máy ấp trứng cua đinh thông minh của Tiến đã giành giải nhất nghiên cứu khoa học cấp tỉnh và quốc gia.
Sinh ra và lớn lên tại thành phố Vị Thanh, từ nhỏ Tiến đã tiếp xúc với cua đinh, loài vật quen thuộc với người dân Nam Bộ, thuộc bộ rùa và có giá trị kinh tế cao, từ 800.000 đến 2 triệu đồng một kg. Thu nhập chính của nhiều người dân tại Hậu Giang đến từ việc nuôi và bán cua đinh.
Ý tưởng tạo ra máy ấp trứng đến với cậu học trò dân tộc Hoa một cách tình cờ, khi mùa hè năm lớp 8 đến thăm trang trại nuôi cua đinh của chú. Tiến thấy chú chỉ biết sử dụng phương pháp thủ công như tưới nước, thắp điện để ấp trứng cua đinh, cực nhọc nhưng tỷ lệ nở không cao.
Một con cua đinh mới nở chui vào trong hộp nước của thùng ấp. Ảnh: Báo Hậu Giang.
Thông thường, một năm cua đinh đẻ hai lần vào tháng 5 và 12, mỗi lần 8-12 trứng, nhưng chỉ 5-7 trứng nở thành con. Người dân thường tìm các biện pháp hỗ trợ để nâng cao tỷ lệ trứng nở, nhưng kết quả không khả quan. Tiến rủ bạn thân Mai Trí Công cùng nghiên cứu và tạo ra máy ấp trứng cua đinh thông minh để hỗ trợ người dân trong việc nuôi và kinh doanh loài vật này.
Hai học sinh lựa chọn thùng ấp làm từ xốp, chứa được tối đa 60 trứng cua đinh, sau đó lắp thêm cảm biến nhiệt độ, độ ẩm, máy phun sương, bóng đèn và quạt điều hòa lên giàn phía trên thùng.
Máy hoạt động theo nguyên lý nếu nhiệt độ môi trường cao hơn mức lý tưởng để trứng phát triển và nở thành con (27-29 độ C, độ ẩm 75-85%), giàn phun sương sẽ làm mát và ngược lại khi quá lạnh, bóng đèn được bật để sưởi ấm trứng. Hệ thống được lập trình tự động thông qua máy cảm biến nhiệt độ, độ ẩm được kết nối với điện thoại thông minh để can thiệp khi có sự cố.
Khưu Dịch Tiến, 16 tuổi, học sinh lớp 11 trường THPT chuyên Vị Thanh, Hậu Giang. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Tiến chia sẻ gặp khó khăn là hiện chưa có nghiên cứu về máy ấp trứng cua đinh để tham khảo. Các em phải tự mày mò thông tin trên mạng với nhiều kiến thức chưa được học tại trường.
Nhờ tiền tiết kiệm và xin thêm bố mẹ, Tiến và Công đặt mua vật liệu trên mạng. Nhiều lần, cảm biến gửi về không giống hàng đã đặt, các em phải sửa, lập trình và mã hóa lại cho phù hợp với thiết bị còn lại. Chiếc máy ấp đầu tiên được hai học sinh hoàn thành vào tháng 7/2018 sau hơn một tháng lắp ghép.
Vì nhà không có cua đinh trong độ tuổi sinh sản, Tiến và Công mang máy đến gặp một người nuôi cua đinh lâu năm, xin được thử nghiệm ấp trứng mới sinh. "Lúc đầu họ không đồng ý, không tin những cái em nói vì trong vùng chưa ai có thể khiến trứng cua đinh nở thành con với tỷ lệ 100%. Tụi em phải vừa thuyết phục, vừa xin thì họ mới cho thử nghiệm với 9 trứng mới sinh", Tiến kể.
Sau 3 tháng chờ đợi, Tiến và Công nhận về thất bại vì chỉ 3 trong 9 trứng nở thành con, kết quả không bằng phương pháp ấp thủ công người dân vẫn dùng. Tiến buồn bã, không dám xuống nhà người hàng xóm nuôi cua đinh vì áy náy. Được bố mẹ và chính hàng xóm động viên, hai học sinh tiếp tục nghiên cứu, thực hiện cùng lúc chiếc máy ấp thứ hai và thứ ba.
Lần này, hai em chú ý hơn tới vị trí lắp cảm biến trên giàn vì "gần bóng đèn quá thì máy báo nóng, gần giàn phun sương quá thì máy báo lạnh", lắp thêm quạt điều hòa để máy cảm biến ghi nhận nhiệt độ chính xác. Ngoài ra, máy ấp trứng còn có một loa nhỏ, thường xuyên mở nhạc nhẹ, tiếng chim chóc, tiếng nước chảy để tạo môi trường thiên nhiên cho trứng phát triển.
Khi hoàn thành, hai học sinh tiếp tục đặt máy tại trang trại cua đinh lâu năm, lần lượt thí nghiệm 29 và 54 trứng, hồi hộp chờ đợi trong ba tháng. Hàng tuần, các em đến kiểm tra tiến độ và can thiệp nếu có sự cố. Kết quả, tháng 12/2018, trứng tại hai máy đạt tỷ lệ nở cao, riêng máy ba nở toàn bộ 54 trứng.
"Em rất bất ngờ và vui sướng, không nghĩ lại đạt tỷ lệ trứng nở tuyệt đối như vậy chỉ trong lần thử thứ ba", Tiến nhớ lại.
Sau khi sản phẩm đạt kết quả khả quan, hai học sinh tham dự cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh và quốc gia dành cho học sinh trung học khu vực phía Nam, năm học 2018-2019 và đều đạt giải nhất.
"Giải thưởng là sự ghi nhận, mang đến cho em động lực tiếp tục nghiên cứu những sản phẩm tốt hơn để giúp nông dân bớt cực", Tiến nói. Nhờ thành tích này, Tiến vinh dự được là một trong 120 học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số tiêu biểu, được Ủy ban Dân tộc vinh danh vào ngày 12/11.
Thầy Huỳnh Sinh Lel, giáo viên hướng dẫn, đánh giá Tiến và Công tự giác, có khả năng tìm tòi và nghiên cứu khoa học một cách độc lập. Thầy giáo tin tưởng về tính ứng dụng của sản phẩm trong tương lai gần. "Sắp tới, tôi sẽ cùng hai em nghiên cứu những máy có kích thước lớn, sử dụng thiết bị tốt hơn để phục vụ những trang trại có số lượng cua đinh lớn", thầy Lel nói.
Hiện tại, nhiều người ngỏ ý mua máy ấp trứng, nhưng Tiến và Công chưa bán vì cảm thấy sản phẩm cần tiếp tục hoàn thiện. Hai em muốn cải thiện hệ thống phun sương, nâng cao tính chuyên nghiệp, thẩm mỹ và lắp thêm hệ thống pin năng lượng mặt trời để máy có thể hoạt động khi mất điện.
Ngày 12/11, lễ tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số xuất sắc, tiêu biểu được tổ chức tại Hà Nội. Đây là sự kiện thường niên của Ủy ban Dân tộc, nhằm tôn vinh truyền thống hiếu học, đồng thời biểu dương, khích lệ tinh thần phấn đấu, tham gia các hoạt động xã hội của học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số.
Năm 2019, 120 em được vinh danh thuộc 27 dân tộc thiểu số của 33 tỉnh, thành. Trong đó, 24 em đạt giải nhất, nhì trong cuộc thi học sinh giỏi, khoa học - kỹ thuật quốc gia 2019, 10 em đỗ đại học đến từ những dân tộc dưới 10.000 người, 80 em trúng tuyển đại học từ 26 điểm trở lên và 6 thanh niên có nhiều đóng góp cho cuộc sống người dân vùng cao.
Đây là năm thứ 7 chương trình tổ chức với tổng số hơn 1.000 học sinh, sinh viên, thanh niên được tuyên dương.
Theo Thanh Hằng (Vnexpress)
