MS 032: Hệ thống thu nước ngăn mùi bằng van kiểu mới
Hệ thống thu nước và ngăn mùi bằng van kiểu mới được thiết kế gồm có: Hố thu nước bằng bê tông cốt thép, thực hiện chức năng dẫn nước không lưu nước và van 1 chiều được sản xuất từ vật liệu composit, kết hợp với lưới chắn rác cùng hộ bó vỉa bằng gang, có chức năng ngăn mùi…
Đảm bảo mỹ quan và an toàn cho cộng đồng
Hố thu và mương dẫn nước làm bằng bê tông cốt thép, thực hiện chức năng thu, dẫn nước, không lưu nước. Van một chiều (thay thế cơ chế ngăn mùi bằng nước) ngăn mùi hôi thoát ra từ cống thoát nước, vật liệu bằng composit, trọng lượng nhẹ và độ bền cao, đảm bảo ngăn mùi hiệu quả, không phụ thuộc vào thời tiết khí hậu, khắc phục được hạn chế của các mẫu thiết kế đang sử dụng, an toàn, vệ sinh môi trường, sức khỏe cộng đồng, không bị ảnh hưởng bởi nguồn nước trong miệng thu. Trong đó, lưới chắn rác bằng gang có 3 loại: (1) Loại lưới chắn rác nằm kết hợp với hộp bó vỉa xiên; (2) Loại lưới chắn rác nằm kết hợp với hộp bó vỉa; (3) Loại lưới chắn rác nằm.
Một số hình ảnh hệ thống thu nước trước (trái) vào sau khi thi công (phải)
Hệ thống này đã được Công ty thoát nước đô thị triển khai gia công cấu kiện và lắp đặt thí điểm tại một số điểm ở Quận 1, 3, 4 và Gò Vấp. Kết quả cho thấy:
- Về khả năng thu nước mặt: Cửa thu nước kiểu mới có diện tích thu nước tối thiểu là 0,336 m2 đạt yêu cầu, đảm bảo khả năng thu nước mặt đường cho các tuyến đường.
- Về khả năng ngăn mùi: Cửa thu nước kiểu mới ngăn mùi bằng van một chiều tự động vận hành (thay thế cơ chế ngăn mùi bằng nước), vật liệu compositetrọng lượng nhẹ và độ bền cao, đảm bảo ngăn mùi hiệu quả, không phụ thuộc vào thời tiết khí hậu, khắc phục được hạn chế của các mẫu thiết kế đang sử dụng, an toan, vệ sinh môi trường, sức khỏe cộng đồng, không bị ảnh hưởng bởi nguồn nước trong cửa thu.
- Về an toàn và đảm bảo mỹ quan đô thị: Cửa thu nước kiểu mới chiếm ít diện tích mặt đường, vỉa hè, không gian ngầm, phù hợp điều kiện mặt bằng bố trí hạ tầng, kết cấuđường bộ, đảm bảo mỹ quan đô thị.Hạn chế việc người dân tự ý làm đường dẫn xe từ lòng đường lên vỉa hè gây cản trở thoát nước theo rãnh dọc.
- Về lắp đặt, vận hành, duy tu: Cửa thu nước kiểu mới có kết cấu cầu đơn giản, dễ lắp đặt, không lắng đọng bùn tại hố thu. Do đó, không phải nạo vét bùn đất tại hố thu với chu kỳ nhiều lần trong tháng hoặc thường xuyên bị ngập giả do chưa kịp nạo vét máng thu như với miệng thu nước hiện hữu (hố thu nước được thiết kế có mái dốc để tăng vận tốc thu nước mặt đường). Với cơ chế hoạt động đặc biết của cửa thu nước kiểu mới thì càng mưa to, hố thu nước càng sạch.
Một số hình ảnh thi hệ thống thu nước ngăn mùi bằng van kiểu mới tại:
Giải quyết bất cập về thoát nước
Hiện tại, TP.HCM đang có 4.176 km cống thoát nước, 215.128 hầm ga thăm, khoảng 80.000 hầm ga có cửa thu nước.
Các cửa thu nước được thiết kế theo nhiều định hình khác nhau về vật liệu, cách bố trí các bộ phận thu nước và lưới chắn rác nhưng có chung một cơ chế hoạt động là thu nước và ngăn mùi hôi bằng nước (hay còn gọi là khóa thủy lực). Các thiết kế cửa thu nước đang áp dụng tại Thành phố tồn tại những mặt hạn chế nhất định như:
- Cửa thu nước hiện hữu nhỏ, hẹp, diện tích thu nước mặt không còn phù hợp với yêu cầu thoát nước hiện tại, dẫn tới tình trạng ngập nước kéo dài.
- Cơ chế hoạt động ngăn mùi hôi bằng nước không còn phù hợp do:
+ Nước trong miệng thu (máng) dưới tác động của nhiệt độ cao thường xuyên bị bay hơi, lượng nước trong miệng thu không đủ làm mất khả năng ngăn mùi của miệng thu;
+ Khoang chứa nước của miệng thu (máng) bị ô nhiễm cũng chính là nguyên nhân phát sinh mùi hôi và góp phần hình thành môi trường thuận lợi phát triển các vi khuẩn, muỗi có hại gây ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.
- Cửa thu nước tuy chiếm ít diện tích mặt đường, vỉa hè, không gian ngầm, phù hợp điều kiện mặt bằng bố trí hạ tầng tại khu vực nội thị thành phố nhưng kết cấu chưa đồng bộ với kết cấu bó vỉa và mặt đường, chưa phù hợp với yêu cầu về mỹ quan đô thị.
- Cửa thu nước có bộ phận lưu nước làm bằng bê tông cốt thép, thường xuyên bị thấm nước, lưới chắn rác bằng thép nhanh bị ăn mòn, hư mục gỉ sét.
Với những cải tiến mang tính đột phá, Hệ thống thu nước ngăn mùi bằng van kiểu mới đã khắc phục được những bất cập của hệ thống thoát nước tại TP.HCM hiện tại:
- Hệ thống không chứa nước tù đọng, không còn mùi hôi, không bị khả năng phát sinh muỗi, dịch bệnh từ các hệ thống cống cũ.
- An toàn cho người dân tham gia giao thông, tạo vẽ đẹp mỹ quan đô thị.
Cải tiến của hệ thống thu nước ngăn mùi mới còn giải quyết được gốc rễ của vẫn nạn về tình trạng người dân thường xuyên xả rác, gỗ ván, vải bạt để che lấp miệng thu nước, ảnh hưởng đến công tác thoát nước gây ngập. Đây cũng chính là nguyên nhân xuất phát từ mùi hôi của hệ thống cống thoát nước đô thị, cửa thu nước truyền thống hoạt động kém hiệu quả, nguyên lý ngăn mùi bằng nước không còn phù hợp với một đô thị lớn như thành phố Hồ Chí Minh (vào mùa khô nước bốc hơi nên mất tác dụng ngăn mùi, kích thước cửa thu nước nhỏ thường xuyên bị tắc nghẽn, nước bị tù đọng, ô nhiễm là nơi phát sinh muỗi và các dịch bệnh…).
Đặc biệt, trên mỗi hệ thống thu nước ngăn mùi bằng van kiểu mới có dòng tuyên truyền “đừng bỏ rác ở đây, rác làm tắc cống gây ngập nước” sẽ tác động đến vấn đề ý thức xã rác của người dân, cảnh báo về trình trạng xả rác gây ngập nước, hạnh chế các khả năng ngẹt rác do vứt rác bữa bãi.
Ngô Tấn Thuận (Công ty Thoát nước Đô thị Thành Phố)
